MinhQuan.info

Thế có nghĩa, cái bối cảnh trong phim được chỉ đích danh là Chợ Lớn, thuộc TP Hồ Chí Minh của Việt Nam lại được tác giả kịch bản coi là của người Trung Quốc hay sao?

Tui không biết tờ báo này, hay cái bạn đọc nêu ý kiến thắc mắc này có biết qua lịch sử về địa danh Chợ Lớn và hiểu nghĩa từ tiếng Anh "China Town" hay không mà có những câu hỏi ngô nghê đến như vậy. Tui nghĩ ai muốn biết về nguồn gốc Chợ Lớn có thể đọc qua trên Wikipedia tiếng Anh ở đây, viết rất dễ hiểu, để có thể hiểu được tại sao Charlie Nguyễn lại dùng từ China Town. Hoặc nếu lười đem vô goole dịch có thể bạn đọc qua mấy cái tóm tắt của tui ở dưới đây về nguồn gốc địa danh này.

Có thể lược qua lịch sử một chút như sau. Vào năm 1778 khi chiến tranh Tây Sơn-Nguyễn Ánh nổ ra, quân Tây Sơn tràn vào Nam truy sát Nguyễn Ánh, những người Hoa ở vùng Cù Lao Phố (Biên Hòa - ai không biết đó là đâu thì bấm vào link) vì giúp đỡ nhà Nguyễn Ánh nên cũng bị quân nhà Tây Sơn tàn sát. Những người sống xót phải chạy dọc theo dòng sông Tân Bình (Bến Nghé), di tản về vùng đất ở giữa đường đi Cù Lao Phố và Mỹ Tho đại phố để trú ngụ, tức là vùng Chợ Lớn ngày nay.

Năm 1782 họ lại bị quân nhà Tây Sơn tàn sát thêm một lần nữa, sau đó họ xây dựng lại, đắp đất bồi đê cao lên, lập chợ và buôn bán tại đây, nên đặt tên chỗ mới là Đề Ngạn. Họ dùng danh từ "Tây Cống" hoặc "Xây-cóon", "Xi-cóon" để ám chỉ vùng người Việt ở, tức chợ Bến Thành ngày nay.

Đề  Ngạn (堤岸; Đề là đê; ngạn  là  bờ) có nghĩa là trên bờ sông, bờ đê - ở đây chỉ sông  Bến  Nghé (Tân  Bình). Đề Ngạn, đọc theo âm Quảng Đông là “Thầy ngòn” mà Tây dịch âm là Tai-ngon (từ  âm  Quảng  Đông),  hay  TIN-gan  (từ  âm  Quan  thoại). Cụ Vương Hồng Sển có dẫn từ sách của Francis Garnier (1866) nói về Chợ Lớn như sau:

"... Ceux-ci abandonnèrent Cou-lao-pho,  remonterent  de  fleuve  de Tan-Binh,  et  vinrent  choisir  la  position  actuelle  de ChoLen. Cette création date d'envinron 1778. Its appelèrent leur nouvelle résidence Tai-Ngon, ou Tin-Gan. Le nom transformé par les Annamites en celui de Saigon  fut depuis appliqué à tort, part  l'expédition  francaise, au Saigon actuel dont la dénomination locale est Ben-Nghe ou Ben-Thanh ...”

Phố cổ Chợ Lớn trên bản đồ ngày nay. Cái ô vuông vuông phía bên trái chính là chợ Bình Tây ở phía trên.

Danh từ “Thầy ngòn” phổ biến ở người Hoa, dành cho phố xá mà Tây viết là Cho-Len, còn người Việt không gọi  phố người Tàu là "Thầy ngòn", mà gọi  là  Chợ Lớn có lẽ vì nói không quen tiếng "Thầy ngòn". Thêm vào đó lúc xưa, ở vùng Bưu điên Chợ Lớn có cái chợ rất lớn nên có thể người Việt đã gọi theo đặc điểm này. Hiện tại, Đề Ngạn (堤岸) vẫn được dùng trong tiếng Hoa để chỉ khu vực Chợ Lớn.

Túm lại, dẫu có tên là gì thì cũng có 2 điều thấy rõ như sau:

1. Chợ Lớn vốn dĩ là vùng đất mà người Hoa sinh sống rất đông, từ rất lâu đời. Hễ nói đến Chợ Lớn là người ta biết ngay tới vùng đông đảo người Hoa sinh sống và làm ăn tại đây.

2. China Town, dịch sang tiếng Việt là phố Tàu, là một thuật ngữ tiếng Anh xuất hiện ở khắp mọi nơi từ Á sang Âu và có mặt tại 32 bang ở nước Mỹ. Nói chung nơi đâu có người Hoa sinh sống quần tụ lại thành 1 cộng đồng thì người ta gọi đó là China Town. Nó không phải là tên địa danh mà là 1 thuật ngữ và cũng không có hàm ý là nó là đất thuộc Trung Quốc.

3. Có một chú trên FB của tui có đề xuất, thay vì đặt tên phim "Bụi đời Chợ Lớn" là "China Town" nghe nó Tàu hóa, thôi thì ta đặt tên là "Big Market Life Dust" cho nó dân dã và thuần Việt :-))

Yêu nước là tốt, nhưng yêu nước mù quáng thì ...